Przenośniki taśmowe – czym są i do czego służą?

Trudno wyobrazić sobie funkcjonowanie jakiejkolwiek fabryki bez tych praktycznych oraz w wielu przypadkach wręcz niezastąpionych urządzeń. Oczywiście mowa o lekkich przenośnikach taśmowych, których podstawowym zadaniem jest transportowanie poszczególnych elementów do kolejnych stanowisk pracy, magazynów czy też do rozdzielania produktów. Jest to obszar tzw. transportu bliskiego, wewnątrzzakładowego. Łącząc ze sobą opisywane urządzenia możliwe jest stworzenie całych linii produkcyjnych i wytwarzanie towarów w zależności od branży dla danej gałęzi przemysłu. Zasadne wydają się więc pytania, czym jest przenośnik taśmowy oraz w jaki sposób może być wykorzystywany?

Tym mianem można określić urządzenie transportu wewnętrznego i zewnętrznego. Generalnie służy do przemieszczania produktów sztukowych lub sypkich, a niekiedy ludzi (przenośniki narciarskie, transport ludzi na lotniskach i liniach montażowych). Elementem nośnym dla transportowanego towaru jest taśma transportująca. Lekkie przenośniki taśmowe, o których jest mowa, określone są przez normę europejską EN873 i różnią się od ciężkich przenośników taśmowych wytrzymałością taśm na zerwanie, która zawiera się w przedziale od 100 N/mm do 1000N/mm. W zależności od rodzaju taśmy zastosowanej w tych urządzeniach mówimy o przenośniku m.in. z taśmą tkaninowo-tworzywową z PCV, PU, monolityczną z PU lub o przenośniku modularnym.

Ponieważ przenośniki taśmowe mogą transportować produkty poziomo, opadająco, wznosząco pod różnymi kątami, a także pionowo oraz zmieniać kierunek transportu, mówimy wtedy o przenośniku:

• poziomym,
• opadającym,
• wznoszącym, a przy transporcie złożonym z transportu poziomo-wznoszącego o przenośniku łamanym lub o przenośniku „Z” lub „łabędzia szyja”, gdy transport odbywa się na odcinku poziomym, wznoszącym, poziomym lub lekko opadającym
• pionowym lub elewatorowym,
• łukowym lub kątowym (inna zasada budowy niż łukowy), gdy służy on do zmiany kierunku transportu. Szczególnym przypadkiem przenośnika łukowego jest przenośnik spiralny, który nie tylko prowadzi towar po łuku, ale i wznosi na wysokość.

Podstawowym elementem gwarantującym stabilną pracę jest konstrukcja nośna, czyli rama przenośnika, do której mocuje się pozostałe elementy. Rama powinna być bardzo sztywna, aby nie ulegała odkształceniom zarówno od sił działających od napinania taśmy, jak i od masy transportowanego produktu oraz innych sił zewnętrznych.

Pozostałe elementy najprostszego przenośnika taśmowego to przedstawione na schemacie bez konstrukcji nośnej. Są to: bęben napędowy zazwyczaj jako bęben ciągnący (tzw.napęd przedni), bęben zwrotny z możliwością regulacji napinania taśmy, bęben zwiększający kąt opasania bębna napędowego, bęben sterujący biegiem taśmy oraz podparcie dla taśmy transportującej po stronie transportu, ślizgowe w postaci stołu lub listew ślizgowych lub podparcie rolkowe, a po stronie powrotnej zazwyczaj podparcie rolkowe.

Taśma transportująca powinna być odpowiednio napięta, by móc pracować bez poślizgów. Najprostszy system napinania realizowany jest przez przesunięcie bębna zwrotnego. Jest wiele innych rozwiązań napinania taśmy. Często w przenośniku taśmowym znajdują się jeszcze bębny napinające pod spodem taśmy, gdy taśma pracuje w linii produkcyjnej i nie ma możliwości przesuwania bębna zwrotnego, a także inne urządzenia do automatycznego sterowania biegiem taśmy. Jest wiele sprawdzonych zasad i niuansów konstrukcyjnych związanych z projektowaniem przenośników, których należy przestrzegać w celu uniknięcia problemów w ich pracy. Specyficzne są też niektóre zasady dla przenośników modularnych czy z taśmami monolitycznymi z zębami od spodu (PositivDrive). Istotny jest też dobór właściwej taśmy transportującej i jej wyposażenia w zależności od transportowanego produktu, rodzaju napędu i występujących obciążeń, co przekłada się również na konstrukcję przenośnika i wybór taśmy. Mamy tutaj na myśli np. sztywność taśmy, profile klinowe w taśmach i odpowiednio dobrane luzy w bębnach i podparciach w zależności od funkcji, jaką spełniają, odpowiednie średnice wałów, by nie uginały się ponad wartości dopuszczalne, dodatkowe elementy spychające przy rozdzielaniu towarów czy zasady związane z konstrukcją odpowiednio uziemioną dla odprowadzenia powstających przy transporcie ładunków elektrostatycznych, które mogą zakłócać proces produkcyjny. Z przenośnikiem mogą współpracować inne urządzenia jak np. detektor metalu czy skaner optyczny.

W związku z uniwersalnością tego typu urządzeń, są one stosowane we wszystkich branżach przemysłu lekkiego. Są uniwersalne, ponieważ na tym samym przenośniku można transportować różne produkty.  Dzięki ich wykorzystaniu w znaczny sposób można usprawnić, a nawet zautomatyzować proces produkcyjny, a także zmniejszyć koszty związane z transportowaniem towarów do poszczególnych stanowisk pracy. Przemyślana budowa sprawiła również, że mogą być one wykorzystywane w miejscach, gdzie użytkowanie innych maszyn jest trudne lub niemożliwe. Przenośniki taśmowe mogą transportować produkty poziomo, wznosząco pod różnymi kątami, a także pionowo oraz zmieniać kierunek transportu. Dzisiejsze lekkie przenośniki taśmowe to nie tylko transport towaru w linii produkcyjnej, gdzie występuje ciąg przenośników łączących stanowiska produkcyjne, hale czy też różne poziomy oraz pojedyncze przenośniki. Są to bowiem także miejsca, gdzie w sposób ciągły mogą zachodzić procesy technologiczne na taśmach (np. suszenie lakieru i innych produktów, dojrzewanie ciasta, wykrawanie różnych materiałów). Można w tym kontekście wymienić również takie czynności jak np. wykrywanie metali w transportowanym produkcie, ważenie dynamiczne, sortowanie ręczne lub szybkie sortowanie optyczne. Nie można także zapominać o sortowaniu magnetycznym przy skojarzeniu transportu taśmowego z odpowiednim urządzeniem dodatkowym. Zdecydowana większość lekkich przenośników taśmowych w porównaniu do zastosowania w przemyśle pracuje w dużych centrach dystrybucyjnych, gdzie magazynowane, pakowane i rozdzielane są towary do wysyłki, a także na lotniskach i pocztach.